Osoba ludzka istotą religijną

Religia jako świadomy i wolny związek człowieka z Transcendensem (Bogiem) stanowi najważniejszy fakt ludzki. Wskazuje bowiem na transcendentny wymiar człowieka i najwyższe spełnienie. Jak pokazują dzieje ludzkie religia jest faktem powszechnym (od początku istnienia człowieka) i niezniszczalnym. Wszelkie próby wyeliminowania religii z życia ludzkiego i ludzkiej kultury - także te podejmowane zwłaszcza od czasów Oświecenia (marksizm, Nietzsche, Freud, Sartre) nie zdołały jej całkowicie zniszczyć. Co więcej doświadczenie pokazuje, że eliminacja Boga i religii - tzw. "śmierć Boga" - prowadzi do niezwykle groźnych zawirowań w życiu ludzkim i w ludzkiej kulturze, prowadzi do "śmierci człowieka".

Nie można zrozumieć człowieka bez Boga i jak nieustannie od pierwszych dni pontyfikatu powtarza Jan Paweł II "nie można zrozumieć człowieka bez Chrystusa". Wskazuje on także na niezastąpione miejsce religii w kulturze: "Osią każdej kultury jest postawa człowieka wobec największej tajemnicy, Tajemnicy Boga" ( Centesimus Annus, 23).

Niezniszczalność pojęcia Boga w myśli ludzkiej wszystkich czasów i trwałość religii w jej różnorakich przejawach wskazują na "religijną strukturę człowieka". Człowiek jako osoba jest "bytem religijnym". Współcześnie w kręgu naszej kultury religijność jako istotny element człowieczeństwa czyli religijną strukturę człowieka wykazuje się na dwa sposoby. W fenomenologii religii (M. Scheler, M. Eliade, R. Otto) przyjmuje się pierwotne doświadczenie religijne, uznaje się sacrum za wyposażenie ludzkiej świadomości, wobec tego akty religijne należą do istoty ludzkiej świadomości (ludzkiego myślenia).

Według realistycznej filozofii klasycznej religijność człowieka związana jest ze sposobem egzystencji człowieka, jego doświadczeniem niekonieczności swego istnienia i równocześnie doświadczeniem swojej transcendencji przez akty poznania i miłości. Człowiek ze swojej natury zdolny jest poznać, że Bóg istnieje i uznać go za ostateczne źródło swojego istnienia oraz za Najwyższe Dobro, do którego dąży i które jest zdolne wypełnić pojemność ludzkiego poznania i ludzkiej miłości.

Otwarcie na Boga i możliwość z Nim związku ma więc podstawy w strukturze człowieka (człowiek ma strukturę religijną - jest homo religiosus ). Realizacja tej możliwości ma charakter świadomy i wolny - jest aktem osobowym. Podstawowym aktem religijnym jest więc decyzja - świadomy i wolny wybór Boga nieustannie ponawiany w aktach religijnych.



s. prof. dr hab. Zofia J. Zdybicka USJK
Członek Komitetu Naukowego PEF

« powrót