NOWOŚĆ: „SPECULUM PHILOSOPHIAE GRAECAE” I „SPECULUM MEDII AEVI”

Przedmowa do nowych serii wydawniczych

Filozofia jest cudem greckim, który od początków swego istnienia budził zarówno zainteresowanie jak i zapał nie tylko w Grecji, ale w różnych kręgach kulturowych, dawniej i dziś. A choć nie raz filozofię zwalczano, czy to w imię wiary, czy też w imię nauki, to jednak przetrwała i wracała, by uczyć i inspirować co światlejsze umysły i co bardziej otwarte kultury. Filozofii nie da się wyrugować dekretem, bo jako docelowa mądrość stanowi naturalne dopełnienie naszego intelektualnego rozwoju. Nie znaczy to jednak, że filozofia jest łatwa i że w dziejach była tylko jedna filozofia. Filozofii było i jest wiele, a jedna trudniejsza od drugiej. Niektórych to zniechęca, ale innych motywuje, by stawić czoło trudnościom i wkroczyć na drogę poznania, które zbliża nas do mądrości. Dzięki temu odkrywamy kolejną cechę filozofii: jej rozwój dokonuje się w pokorze i dialogu. Pokorze, gdy uświadamiamy sobie, jak wiele światłych umysłów już wypowiadało się na dany temat, w dialogu, ponieważ konfrontowane są różne stanowiska. Ale o ich filozoficzności nie rozstrzyga oryginalność lub wręcz dziwactwo, lecz argumentacja, która pokazuje racje, dlaczego ktoś dany pogląd głosi.
W ten sposób powstało w różnych krajach i na różnych kontynentach środowisko filozofów obejmujące tradycję liczącą dwa i pół tysiąca lat. Ta tradycja jest ciągle żywa, bo żywe są poglądy, a żywe są dlatego, że stanowią przedmiot lektury i dyskusji, niezależnie od upływającego czasu. By jednak mogły stać się żywe dla kolejnych pokoleń, muszą być po prostu udostępnione, czyli opublikowane. Od czasów Gutenberga możliwości publikowania za pośrednictwem druku rosną w skali i tempie niewyobrażalnym. Ale to nie znaczy, że wszystkie światowe dzieła filozoficzne są już dostępne. Wiele z nich czeka nie tylko na druk, ale najpierw na opracowanie krytyczne, a następnie na tłumaczenie z języka oryginału na jeden z języków narodowych. Mimo tylu wieków i możliwości technicznych, ciągle są dzieła, które czekają na wydanie i publikację.
I właśnie dwie nowe serie Speculum Philosophiae Graecae oraz Speculum Medii Aevi zainicjowane przez Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu mają w zamyśle wypełnić tę lukę, by przywrócić ważne dla kultury filozoficznej dzieła. Przywrócić zgodnie z najlepszymi tradycjami edytorstwa, do których należy wydanie krytyczne, wprowadzenie i komentarz. Każdy z tych elementów ma swoje znaczenie i rangę. Chodzi przecież o to, by sięgać po dzieła, które mimo upływu czasu są świadectwem ożywionych i ciągle aktualnych dyskusji filozoficznych, które są niegasnącym źródłem inspiracji, bo taką siłę miały idee, o które spierali się filozofowie nawiązujący do tradycji greckiej. Równocześnie wyjątkową rolę odgrywają tłumaczenia języków klasycznych na język polski, które towarzyszą tekstowi oryginalnemu. Greka i łacina są językami gasnącymi, ale dla badacza tłumaczenie nie jest wystarczające. Z drugiej strony bez tłumaczenia dzieło i zawarte w nim idee nie mają szans na upowszechnienie. Porządna edycja musi zawierać dwa języki: oryginalny, czyli grekę lub łacinę, oraz tłumaczenie – dla Czytelnika polskiego będzie to język polski. Dopiero tak opublikowane dzieło spełnia standardy dzieła naukowego, które może stanowić bazę dla dalszego upowszechniania i analizy.
Trudno przecenić nowe serie wydawnicze, obejmujące kulturę grecką i średniowieczną. Jest to zasługa środowiska skupionego wokół Polskiego Towarzystwa Tomasza z Akwinu, na którego czele jako spadkobierca swojego Mistrza, O. Prof. Mieczysława Alberta Krąpca, stał przez wiele lat śp. ks. Andrzej Maryniarczyk, a który jak najbardziej popierał powstanie takich właśnie edycji. Albowiem przez powrót do takich dzieł filozofia budzi się do życia, a przez filozofię budzi się do życia społeczeństwo drzemiące coraz częściej w intelektualnym marazmie czy wręcz letargu.
Prawdziwa filozofia, sięgająca do źródeł, to wielki skarb, dlatego jak najbardziej w tym kierunku, jaki przynosić będzie wspaniałe owoce duchowe, należy z całym przekonaniem zmierzać. Jest to służba i dar ofiarowany społeczeństwu polskiemu, na czele z młodą polską inteligencją.

Prof. dr hab. Piotr Jaroszyński
Kierownik Katedry Filozofii Kultury i Podstaw Retoryki KUL
Członek Zarządu Polskiego Towarzystwa Tomasza z Akwinu

« powrót