• Powszechna Encyklopedia Filozofii
  • Lubelska Szkoła Filozoficzna
  • Katedra Metafizyki KUL
  • Encyklopedia Filozofii Polskiej
  • Strona O. Krąpca

Na skróty:




Wywiady

O św. Tomaszu z Akwinu - "apostole prawdy"


Z ks. prof. dr hab. Andrzejem Maryniarczykiem SDB, Kierownikiem Katedry Metafizyki KUL i Prezesem Polskiego Towarzystwa Tomasza z Akwinu (oddział Società Internazionale Tommaso d’Aquino) rozmawia Katarzyna Stępień.

Kalendarz liturgiczny jest jak skarbiec, z którego możemy wydobywać rzeczy stare i nowe ku pokrzepieniu i ku nauce. Data 7 marca od wieków była związana ze wspomnieniem św. Tomasza z Akwinu, którego liturgia czci jako Doktora Kościoła. Zamiana tej daty na 28 stycznia sprawiła, że wspomnienie tego wielkiego teologa i filozofa często umyka naszej uwadze. Tymczasem chodzi o to, by wielcy święci rzeczywiście byli przewodnikami i drogowskazami po drogach naszego życia. W związku ze wspomnieniem św. Tomasza z Akwinu rodzi się pytanie: jaką naukę może on przekazać ludziom XXI w.

Tomasz z Akwinu należy na pewno do tych "gigantów" ducha, którzy wyrośli na niwie Kościoła, gdyż jak pisał Leon XIII w encyklice Aeterni Patris: jego myśl osiągnęła "szczyty, których ludzki rozum nigdy nie zdołałby sobie wyobrazić" (nr 109). To zaś, co było dla jego twórczego życia motorem działania, to poszukiwanie i odkrywanie prawdy. Św. Tomasz - jak pisał Jan Paweł II w encyklice Fides et ratio - "ukochał prawdę bezinteresowną miłością. Szukał jej wszędzie, gdziekolwiek się objawiała, starając się jak najmocniej uwypuklić jej uniwersalność [...]. Słusznie zatem można go nazwać «apostołem prawdy»" (nr 44). Tomasz zmierzał ku prawdzie bez wahania. Powiedzielibyśmy dziś: tam, gdzie chodziło o prawdę, "nie politykował". Tę postawę Akwinaty ukazywał nam i odsłaniał śp. Ojciec prof. Mieczysław A. Krąpiec - duchowy syn św. Dominika i współbrat zakonny św. Tomasza z Akwinu. On też wprowadzał nas w tajniki myśli Doktora Anielskiego.

Na czym polegałaby aktualność tego Tomaszowego "apostolstwa prawdy?

To co dzieje się w sferze polityki czy kultury, to można nazwać przede wszystkim wielkim zmaganiem się z prawdą i o prawdę. Walka o prawdę o człowieku, o ludzkiej naturze, o moralności, o kulturze - jest dziś największym wyzwaniem i wezwaniem. Propagowany zamiast prawdy o dobru - relatywizm, zamiast prawdy o jedności rodziny - rozwód, zamiast prawdy o naturze ludzkiej - homoseksualizm czy transwestytyzm. To wzywa nas wszystkich do "apostolstwa prawdy". Powiedziałbym w ten sposób, że ogłoszony przez Benedykta XVI Rok Wiary powinien też być rokiem "apostolstwa prawdy", prawdy obiektywnej, której szukania i odczytywania uczy nas właśnie św. Tomasz z Akwinu.

Dlaczego tak ważna jest dla chrześcijanina i dla Kościoła troska o prawdę, skoro przecież tym, co stanowi o naszym życiu chrześcijańskim jest wiara?

Jan Paweł II w encyklice Fides et ratio przypomniał, że zasadą kierującą pełnią życia chrześcijańskiego i zarazem ludzkiego jest "fides et ratio", a więc "wiara i rozum". "Wiara i rozum" to dwa skrzydła, na których powinien unosić się każdy człowiek wierzący zdążający do Boga. Trzeba pamiętać, że tak jak życiem wiary jest łaska, tak życiem rozumu jest właśnie prawda. Połączone razem ukazują nam "blask prawdy wiary", który dla współczesnego człowieka i chrześcijanina powinien być przewodnikiem i drogowskazem. "Apostolstwo prawdy", które przebija z prac Tomasza pozwala nam odkryć uniwersalizm wiary. Wiara, która odnajduje swe potwierdzenie w prawdzie o świecie, człowieku i Bogu odkrywanej przez rozum, sprawia, że chrześcijaństwo bazujące na takiej wierze jest religią uniwersalną.

Czy podobna myśl "apostolstwa prawdy" towarzyszyła inicjatywie powołania na terenie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiej Jana Pawła II Polskiego Towarzystwa Tomasza z Akwinu? Kiedy i w jakich okolicznościach powstało PTTA?

Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, które powstało w Lublinie w 1997 r,. jako oddział Società Internazionale Tommaso d’Aquino, było w tym czasie jedynym w Polsce tego rodzaju Towarzystwem, które w swej nazwie nawiązywało do św. Tomasza z Akwinu i jego dorobku intelektualnego. Później pojawiły się w różnych zakątkach Polski inne tego typu inicjatywy odwołujące się do myśli Akwinaty. Głównym celem powstałego Towarzystwa było łączenie ze sobą ludzi i organizowanie ich wokół prac, których zadaniem jest "posługa myślenia". Chodziło jednak o promowanie tego typu filozofii, której przedmiotem dociekań jest świat realny, a celem prawda zapisana w rzeczach tworzących ten świat.

Skąd wynikała potrzeba tego typu działania?

Wynikało to z sytuacji społeczno-kulturowej i religijnej, w jakiej znalazła się Polska po okresie tzw. transformacji systemowej. Spustoszenie, które pozostawił w duszach i umysłach polskich ateistyczny marksizm, oraz napierający z zachodu liberalizm, absolutyzujący wolność, a propagujący relatywizm we wszystkich dziedzinach życia - domagało się właściwej odpowiedzi. Ta zaś mogła być tylko jedna: ukazywać człowiekowi obiektywną prawdę o dobru, o człowieku, o Bogu. Warto tu przywołać fragmenty z przemówienia Benedykta XVI wygłoszonego na Zamku Królewskim w Pradze 27 IX 2009 r. w rocznicę upadku reżimów totalitarnych, gdy mówił o wolności. "Prawdziwa wolność zakłada poszukiwanie prawdy [...]. Innymi słowy, prawda jest normą przewodnią wolności". Papież wzywał wówczas nie tylko naukowców, filozofów i teologów, lecz także polityków, do udziału w procesie, który określał jako "budzenie" na prawdę. Mówił wtedy: "Wspólnie musimy się zaangażować w walkę o wolność i poszukiwanie prawdy, które albo idą ramię w ramię, albo też wspólnie giną w niedoli".

W jaki sposób ten niezwykły wzór osobowy Akwinaty - "apostoła prawdy" przekłada się na działalność statutową PTTA? Jakie są szczególne osiągnięcia Towarzystwa?

Wśród wielu działań można tu przywołać tylko niektóre, najbardziej pracochłonne przedsięwzięcia. Przede wszystkim Towarzystwo z inicjatywy Ojca Krąpca podjęło opracowanie i wydanie Powszechnej Encyklopedii Filozofii, jako odpowiedzi na potrzeby polskiego ducha i umysłu. Prace rozpoczęły się w Roku Jubileuszowym wydaniem I tomu, a zakończyły w 2009 - wydaniem X tomu zawierającego suplement. Tak powstała pierwsza w dziejach Polski wielka dziesięciotomowa Encyklopedia Filozofii, ofiarowana Narodowi Polskiemu na ręce jego największego Syna Jana Pawła II. Stanowi ona podstawę formacji dla każdego humanisty i równocześnie "budzi prawdziwościowe myślenie i poznanie" zniszczone przez administracyjnie narzuconą ateistyczną ideologię marksistowską, a także dziś propagowaną w agresywny sposób ideologię relatywistycznego liberalizmu.
Kolejną inicjatywą było opracowanie i wydanie w 2011 r., także po raz pierwszy w dziejach naszej kultury naukowej, dwutomowej Encyklopedii Filozofii Polskiej. Jest to szczególne świadectwo wielkości polskiej kultury filozoficznej i humanistycznej. Encyklopedia powinna stanowić szczególne wsparcie dla rozwoju polskiej humanistyki i kultury w czasach obecnego kryzysu i dyktatu kształcenia matematyczno-przyrodniczego oraz technicznego. Jest też ona świadectwem bogactwa polskiej filozofii i kultury oraz jej wielkiego, niezbywalnego wkładu w filozofię świata.
Trzecią inicjatywą, którą właśnie chcielibyśmy dziś zapromować po raz pierwszy, a która wpisuje się w posługę myślenia i "apostolstwo prawdy" jest przygotowany i wydany w 2012 r. jednotomowy Słownik-przewodnik filozoficzny. Osoby - problemy - terminy. Jest on bardzo ważną pomocą, nie tylko dla filozofa, lecz i dla każdego, kto w sposób bardzo szybki i skrótowy chce zapoznać się z jakąś postacią ze świata filozofii czy z problemem. Zaś tych, którzy studiują filozofię, Słownik-przewodnik naprowadza na pełne opracowania danego filozofa czy problemu. Korzystając następnie z różnorodnych opracowań odnośnie danego autora czy problemu można sobie wyrobić obiektywny pogląd. Ponadto Słownik-przewodnik daje też niespotykaną dotąd okazję zapoznania się z technicznymi terminami, z jakimi spotykamy się w różnych tradycjach filozoficznych: tak filozofii europejskiej (łacińskich, greckich), jak i filozofii pozaeuropejskich (chińskich, japońskich, sanskryckich, palijskich, arabskich).
Czwartą inicjatywą, która została także zapoczątkowana przez Ojca Krąpca, to przekłady na język angielski (a także i na inne: rosyjski, ukraiński) tak Powszechnej Encyklopedii Filozofii, jak i innych prac z dorobku Filozoficznej Szkoły Lubelskiej, której współzałożycielem był Ojciec Krąpiec.
Ponadto wydawane są przez Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu serie filozoficzne: "Biblioteka Filozofii Realistycznej", "Vademecum Filozofii", "Zadania Współczesnej Metafizyki", "Studia i Monografie z Filozofii Realistycznej", "Rozmowy z Ojcem Krąpcem", tłumaczenia i dwujęzyczne wydania tekstów św. Tomasza z Akwinu. Organizowane są także cykliczne międzynarodowe sympozja i konferencje. Wszystko to podporządkowane jest jednemu celowi: służbie prawdzie.

Po tym imponującym zestawie prac i przedsięwzięć czas na bardziej przykre pytanie. Sektor organizacji pozarządowych w Polsce doświadcza wielu przeciwności (najczęściej wymieniane to np. brak lokalu na siedzibę, środków na działalność, trudności w relacjach z urzędami, brak dostępu do mediów lokalnych i ogólnopolskich, brak wsparcia prawnego itd.). Z jakimi trudnościami musiało się zmierzyć Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu?

Wszystko to jest także udziałem naszego Towarzystwa. Środki na działalność są bardzo trudno pozyskiwane z polskich instytucji naukowych, których głównym celem powinno być wspieranie i inicjowanie takich działań. Stąd cały ciężar spoczywa na ludziach dobrej woli, którzy rozumieją potrzeby chwili i obejmują mecenat nad wydawanymi pracami. To oni współtworzą z nami te - powiem bez fałszywej skromności - wielkie i znaczące dla naszej kultury i narodu przedsięwzięcia. To ci ludzie, który nas wspierają, stają się razem z nami "apostołami prawdy". To dzięki nim możemy dalej kontynuować podjęte zadnia i niejako wypełniać testament św. Tomasza z Akwinu, który w spuściźnie przekazał nam do realizacji o. prof. M. A. Krąpiec.

Serdecznie dziękuje za rozmowę i życzę dalszych sukcesów.



« powrót

Copyright © 2024 ptta.pl :: Wykonanie: Tomasz Żmuda